Giao dịch ký quỹ (Margin trading) là một phương thức giao dịch tài chính mà các nhà đầu tư vay tiền từ một sàn giao dịch hoặc môi giới để mở các vị thế lớn hơn so với số vốn họ có sẵn, có một lịch sử hấp dẫn sâu sắc được gắn liền với thị trường tài chính truyền thống.
1. Mục đích và lịch sử hình thành
Bắt nguồn từ cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, giao dịch ký quỹ trở nên phổ biến tại các sàn giao dịch chứng khoán, đặc biệt là tại Hoa Kỳ.
Các nhà đầu tư có thể tận dụng đầu tư của mình bằng cách vay tiền từ các môi giới để mua chứng khoán, sử dụng chính các chứng khoán đó làm tài sản thế chấp – một phương pháp được biết đến với tên gọi “mua ký quỹ”.
Khi thời gian trôi qua, giao dịch ký quỹ mở rộng tầm tay đến các thị trường đầu tư khác nhau, bao gồm cả hàng hóa, ngoại hối, tùy chọn và tương lai. Các nhà đầu tư sử dụng ký quỹ để tham gia vào các thị trường này với đòn bẩy cao hơn, tăng cơ hội lợi nhuận.
Ví dụ, trên thị trường ngoại hối, giao dịch ký quỹ cho phép các nhà đầu tư mở các vị thế lớn hơn trong các cặp tiền tệ, trong khi trên thị trường tương lai, nó hỗ trợ các khoản đầu tư vào các sản phẩm hàng hóa như dầu, vàng và ngô.
Trong thế giới tài chính hiện đại, các nhà phát triển và sáng lập thị trường tiền số đã học hỏi và ứng dụng thành công vào thị trường tiền số nói chung, và tiền mã hóa nói riêng, giao dịch ký quỹ đã trở thành một phần không thể thiếu của các sàn giao dịch như Binance và Coinbase.
Những nền tảng này cung cấp dịch vụ giao dịch ký quỹ cho phép người dùng tận dụng vị thế của mình trong các tài sản số như Bitcoin và Ethereum.
Tất nhiên với tư cách là một nhà đầu tư bạn cần có kiến thức để nhận ra rằng giao dịch ký quỹ đi kèm với rủi ro tăng cao, và nhiệm vụ của bạn là phải hiểu rõ những rủi ro liên quan trước khi quyết định tham gia bất kỳ hình thức đầu tư băng giao dịch kí quỹ tài chính nào đó.
2. Các bước để thực hiện một giao dịch ký quỹ
Hãy tưởng tượng rằng bạn đang đi mua sắm ở một siêu thị, nhưng bạn không có đủ tiền mặt để mua tất cả những thứ bạn muốn. Thay vào đó, bạn quyết định mượn tiền từ một người bạn để mua hàng.
Nếu bạn mua hàng với giá rẻ hơn so với giá bạn bán, bạn có thể trả lại khoản tiền mượn cộng thêm một khoản lợi nhuận cho người bạn của mình. Tuy nhiên, nếu giá hàng hóa giảm, bạn có thể sẽ phải bán chúng với giá thấp hơn, và phải trả lại khoản tiền mượn mặc dù với số tiền ít hơn.
Giống như việc này, giao dịch ký quỹ cũng là một dạng “mượn tiền” từ môi giới để mua tài sản, với hy vọng sẽ có lợi nhuận từ việc mua bán chúng. Tuy nhiên, như bất kỳ hoạt động đầu tư nào khác, nó cũng đem theo những rủi ro và cần có kiến thức cơ bản cũng như sự cảnh giác.
Khi nhà đầu tư muốn thực hiện giao dịch ký quỹ trên sàn giao dịch, quy trình vận hành thường bao gồm các bước sau:
Mở tài khoản giao dịch ký quỹ: Nhà đầu tư cần mở một tài khoản giao dịch ký quỹ trên sàn giao dịch hoặc thông qua một môi giới.
Xác định mức đòn bẩy và tỷ lệ ký quỹ: Quyết định mức đòn bẩy mà bạn muốn sử dụng và tỷ lệ ký quỹ được yêu cầu bởi sàn giao dịch hoặc môi giới.
Nạp tiền vào tài khoản ký quỹ: Nạp một khoản vốn vào tài khoản để sử dụng làm ký quỹ cho các giao dịch.
Theo dõi thị trường: Theo dõi các biến động của thị trường để đưa ra các quyết định giao dịch thông minh và hiệu quả.
Đặt lệnh giao dịch: Sử dụng ký quỹ, đặt lệnh mua hoặc bán tài sản trên sàn giao dịch.
Quản lý rủi ro và sử dụng công cụ bảo vệ: Theo dõi và quản lý rủi ro, sử dụng các công cụ như stop-loss orders để giảm thiểu thiệt hại.
Chốt lời hoặc cắt lỗ: Quyết định chốt lời hoặc cắt lỗ khi giá tài sản đạt đến mức mong muốn.
Rút tiền và kết thúc giao dịch: Khi muốn rút khỏi giao dịch ký quỹ, bán tài sản và rút tiền từ tài khoản.
3. Ưu và nhược điểm khi giao dịch ký quỹ
Giao dịch ký quỹ là một công cụ mạnh mẽ trong thế giới tài chính, mang lại cơ hội lớn cho nhà đầu tư để tăng lợi nhuận và mở ra nhiều khả năng đầu tư hơn. Tuy nhiên, như mọi công cụ tài chính khác, giao dịch ký quỹ cũng đi kèm với những ưu và nhược điểm riêng, cần được nhà đầu tư cân nhắc kỹ trước khi quyết định sử dụng.
3.1. Ưu điểm
Giao dịch ký quỹ có ba ưu điểm chính:
Tăng đòn bẩy (Leverage): Đòn bẩy cho phép nhà đầu tư sử dụng số tiền vay để mở các vị thế giao dịch lớn hơn so với số tiền mà họ thực sự có. Ví dụ, nếu bạn có $1,000 và sử dụng đòn bẩy 2:1, bạn có thể mở một vị thế giao dịch trị giá $2,000. Điều này tăng cơ hội lợi nhuận từ các biến động giá của cổ phiếu.
Tăng lợi nhuận: Giao dịch ký quỹ có thể tăng lợi nhuận tiềm năng của bạn. Khi giá cổ phiếu tăng, bạn không chỉ có lợi từ việc sở hữu cổ phiếu mà còn từ giá trị tăng cao hơn của chúng làm tăng đòn bẩy cho giao dịch ký quỹ.
Tính linh hoạt: Khác với các loại khoản vay khác, không có lịch trả nợ cố định trong tài khoản ký quỹ. Bạn chỉ phải trả nợ khi bán cổ phiếu, miễn là bạn đáp ứng được yêu cầu bảo trì ký quỹ của môi giới. Điều này tạo điều kiện linh hoạt hơn trong quản lý tài khoản giao dịch và giảm áp lực tài chính đối với nhà đầu tư.
3.2. Nhược điểm
Có một quy luật không thể phủ nhận trong giao dịch tài chính: “Tỉ lệ lợi nhuận cao thường đi đôi với rủi ro cao.” Điều này càng đúng trong giao dịch ký quỹ, nơi bạn có khả năng tăng lợi nhuận thông qua đòn bẩy, nhưng cũng đối mặt với rủi ro tăng lên theo cùng mức độ.
Dưới đây là một số rủi ro về ký quỹ mà bạn không thế bỏ qua:
Chi phí lãi suất: Giao dịch ký quỹ không miễn phí, và bạn sẽ phải trả lãi suất cho số tiền bạn vay từ môi giới. Tỷ lệ lãi suất thường biến đổi tùy thuộc vào môi giới và điều kiện thị trường. Các tỷ lệ lãi suất ký quỹ dao động từ 4,75% đến 12%. Bạn phải trả lãi suất dù đầu tư của bạn có thành công hay thất bại.
Lệnh gọi ký quỹ: Nếu giá trị của các chứng khoán trong tài khoản ký quỹ giảm quá thấp và giá trị vốn chủ sở hữu (equity) của tài khoản của bạn xuống dưới mức yêu cầu bảo trì tối thiểu, bạn sẽ phải đối mặt với một lệnh gọi ký quỹ (Margin call). Môi giới của bạn sẽ yêu cầu bạn gửi thêm tiền để đáp ứng yêu cầu bảo trì.
Bị thanh lý bắt buộc: Nếu môi giới của bạn yêu cầu ký quỹ và bạn không gửi đủ tiền đến hạn, môi giới có quyền thanh lý các chứng khoán đã mua trên ký quỹ. Điều này có thể xảy ra mà không cần thông báo trước, và ngay cả khi nó gây ra các thiệt hại lớn cho bạn.
Tăng lỗ: Đây là mặt trái của việc tăng lợi nhuận được đề cập ở trên. Nếu giá trị của các chứng khoán mua trên ký quỹ giảm mạnh, bạn không chỉ mất khoản đầu tư của bạn mà còn phải trả tiền cho môi giới cho khoản vay của bạn.
4. Những ai nên sử dụng giao dịch ký quỹ
Giao dịch ký quỹ là một phương pháp đầu tư mà không phù hợp cho nhà đầu tư mới, đặc biệt là những người thiếu kinh nghiệm và kiến thức về thị trường tài chính. Đối với những nhà đầu tư mới, việc tham gia giao dịch ký quỹ có thể gây ra những hậu quả đáng lưu ý và rủi ro không đáng có.
Nhà đầu tư mới thường cảm thấy hứng thú với việc kiếm lợi nhuận nhanh chóng từ giao dịch ký quỹ, nhưng họ thường không nhận ra rằng việc này đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về thị trường tài chính và kỹ năng quản lý rủi ro.
Những nhà đầu tư mới thường không có kinh nghiệm đủ để đánh giá các rủi ro liên quan đến việc sử dụng đòn bẩy, và có thể dễ dàng bị cuốn vào tâm lý “vội vàng” và quyết định mua hoặc bán dưới tác động của cảm xúc.
Đặc biệt, những nhà đầu tư có xu hướng “Nhóm đầu tư kiểu con bạc” – những người chấp nhận mất mát lớn để có cơ hội kiếm lợi nhuận lớn – thường sẽ rơi vào cảnh lên voi xuống chó khi tham gia giao dịch ký quỹ. Họ thường không tuân thủ các nguyên tắc quản lý rủi ro cần thiết và thường đặt cược quá lớn trên một số lượng nhỏ chứng khoán, làm tăng nguy cơ mất mát lớn.
Do đó, nhà đầu tư mới và những người có xu hướng tham gia “Nhóm đầu tư kiểu con bạc” nên cân nhắc và tránh giao dịch ký quỹ. Thay vào đó, họ nên tập trung vào việc xây dựng một cơ sở kiến thức vững chắc về thị trường tài chính và phát triển kỹ năng giao dịch cơ bản trước khi bắt đầu tham gia vào các phương pháp đầu tư phức tạp như giao dịch ký quỹ.
